100 Χρόνια από το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας… 22 Γιατί

Εκατό χρόνια από το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της καταστροφής που ακολούθησε, της μεγαλύτερης που γνώρισε ο ελληνισμός, αφού οι πληθυσμοί, σε αντίθεση με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους. Αφιερώνεται στη μνήμη όσων εχυσαν το αίμα τους για την εκπλήρωση της Μεγάλης Ιδέας. Τα 22 ερωτήματα παραμένουν αμείλικτα:

1) Γιατί ο Ελευθέριος Βενιζέλος προκήρυξε, για τον Νοέμβριο του 1920, εν καιρώ πολέμου, εκλογές, τις
οποίες και έχασε;

2) Γιατί οι φιλομοναρχικοί, αφότου κέρδισαν τις εκλογές, επανέφεραν με δημοψήφισμα τον, ανεπιθύμητο στους συμμάχους, Βασιλιά Κωνσταντίνο ή, έστω, ο τελευταίος δεν παραιτήθηκε υπέρ του πρωτότοκου υιού του;

3) Γιατί χάθηκε από τον Νοέμβριο του 1920 έως τον Μάρτιο του 1921 πολύτιμος χρόνος σε χαρές και πανηγύρια, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί και άλλο ο Μουσταφά Κεμάλ;

4) Γιατί οι φιλομοναρχικοί αντικατέστησαν περισσότερους από 1.200 εμπειροπόλεμους και μάχιμους αξιωματικούς με άκαπνους βασιλικούς, που είχαν να πολεμήσουν από τους Βαλκανικούς Πολέμους, με αποτέλεσμα να πληγεί το αξιόμαχο του στρατεύματος;

5) Γιατί στάλθηκε ως νέος αρχιστράτηγος ο Αναστάσιος Παπούλας, ο οποίος δεν ήταν απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, παρά μόνο της Σχολής Υπαξιωματικών;

6) Γιατί δεν αντικαταστάθηκε ο Ύπατος Αρμοστής Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης, ο οποίος συχνά μεροληπτούσε υπέρ των Τούρκων και φερόταν με βαναυσότητα στους Έλληνες;

7) Γιατί τον Μάρτιο του 1921, στις συζητήσεις Γούναρη-Πρωτοπαπαδάκη-Θεοτόκη-Εξαδάκτυλου-Μεταξά, δεν προσφέρθηκε στον τελευταίο το Υπουργείο Στρατιωτικών;

8) Γιατί η Κυβέρνηση Γούναρη, μέσω του Υπουργού Περίθαλψης Αντώνιου Καρτάλη, λίγο πριν το καλοκαίρι του 1921, δεν δέχτηκε την προθυμία της νεογέννητης Σοβιετικής Ένωσης να βοηθήσει την Ελλάδα να βγει από το αδιέξοδο, σταματώντας να ενισχύει υλικά τον Κεμάλ και ασκώντας όλη της την επιρροή για να αυτονομηθεί μια παραλιακή ζώνη, με διεθνή στρατό Ελβετών, Νορβηγών και άλλων, που δεν συμμετείχαν στον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αντάλλαγμα την έστω και ντε φάκτο αναγνώρισή της;

9) Γιατί η Κυβέρνηση Γούναρη απέρριψε νέα συμβιβαστική πρόταση των Δυνάμεων, τον Ιούνιο του 1921, με δεδομένο ότι έταζε προεκλογικά αποστράτευση και τερματισμό του πολέμου;

10) Γιατί από ένα σύνολο δύο και πλέον εκατομμυρίων μικρασιατών, μόλις 25 χιλιάδες εντάχθηκαν και πολέμησαν στις τάξεις του ελληνικού στρατού και μάλιστα οι περισσότεροι όχι στην πρώτη γραμμή;

11) Γιατί δεν αξιοποιήθηκε, παρά αφέθηκε και αυτό στη μοίρα του, το δυναμικό αντάρτικο των Ποντίων, το οποίο δρούσε στα νώτα των Τούρκων;

12) Γιατί δεν ενισχύθηκαν οι Σουλτανικοί, στην εμφύλια διαμάχη τους με τους Κεμαλικούς, που μαίνονταν ως τα τέλη του 1920, παρά μετά συνέπραξαν και αυτοί με τους τελευταίους;

13) Γιατί οι Έλληνες αδράνησαν αδικαιολόγητα, μη καταδιώκοντας συστηματικά τις κεμαλικές δυνάμεις, οι οποίες υποχώρησαν ανενόχλητες και αρκέστηκαν στην κατάληψη του Εσκί Σεχίρ και νοτιότερα του Αφιόν Καραχισάρ, κατά τις επιχειρήσεις του Ιουλίου του 1921;

14) Γιατί αποφασίστηκε η προέλαση προς Άγκυρα, τη στιγμή που το μέτωπο διευρυνόταν επικίνδυνα σε αφιλόξενα μέρη, η επιμελητεία γινόταν δυσκολότερη και ο Κεμάλ είχε το περιθώριο διαρκών υποχωρήσεων και ελιγμών;

15) Γιατί οι Έλληνες, ενώ διέσπασαν τις δύο από τις τρεις γραμμές άμυνας των Τούρκων στη Μάχη του Σαγγάριου, δεν ρίσκαραν μένοντας εκεί, αλλά επέστρεψαν στη γραμμή Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ;

16) Γιατί στα μέσα Απριλίου του 1922 η Κυβέρνηση Γούναρη και ο Ύπατος Αρμοστής Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης απέρριψαν ως ανέφικτο και επικίνδυνο το σχέδιο αυτονόμησης της Σμύρνης, προκειμένου να προστατευτεί ο ελληνικός πληθυσμός, που παρουσίασε η Μικρασιατική Άμυνα;

17) Γιατί ως αντικαταστάτης του Παπούλα επιλέχτηκε ο ιδιόρρυθμος, πειθαρχιομανής και χωρίς ιδιαίτερες συμπάθειες στο στράτευμα Γεώργιος Χατζηανέστης, με αποτέλεσμα η τοποθέτηση του να μην συμβάλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης απέναντι στην ηγεσία του;

18) Γιατί ο Χατζηανέστης αν και υπήρξε υπέρμαχος της σύμπτηξης του μετώπου σε μικρότερο μήκος, θεωρώντας σημαντικό μειονέκτημα την πολύ εκτεταμένη διάταξη του στρατεύματος, δεν φρόντισε για την γρήγορη υλοποίησή του;

19) Γιατί ο Χατζηανέστης κατάργησε την ενιαία διοίκηση Α ́ και Β ́ Σώματος Στρατού (Νότιο Συγκρότημα Μεραρχιών) και έκανε τα δύο Σώματα Στρατού ανεξάρτητες διοικήσεις, υπόλογες στον ίδιο, που βρισκόταν στη Σμύρνη;

20)  Γιατί παρόλες τις συμμαχικές αντιδράσεις, αλλά το ισχνό των στρατιωτικών τους δυνάμεων, δεν επιχειρήθηκε, τον Ιούλιο του 2022, η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, που θα πίεζε διπλωματικά τον Κεμάλ, αν και είχαν μεταφερθεί δυνάμεις στην Ανατολική Θράκη;

21) Γιατί ο διοικητής του Α ́ Σώματος Στρατού Υποστράτηγος Νικόλαος Τρικούπης, κατά την επίθεση των Τούρκων, τον Αύγουστο του 1922, παρέμεινε εμμονικά στο Ουλουτζάκ και δεν κινήθηκε εγκαίρως προς το Τουμλού Μπουνάρ, όπου με την ομάδα Φράγκου θα μπορούσε να δώσει την τελική μάχη;

22) Γιατί ουδέποτε, και ειδικά τον τελευταίο χρόνο, που το μέτωπο είχε βαλτώσει, οχυρώθηκε η περιοχή της Σμύρνης, ούτως ώστε να κρατηθεί έστω αυτή, αν και τσιμέντα και σίδερα είχαν φτάσει από τον πρώτο καιρό;

Κώστας Ρόδης
Οικονομολόγος-Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας
Καθηγητής Οικονομικών Φροντιστηρίου ́ ́Ηράκλειτος ́ ́
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Καλλιθέας με την παράταξη ́ ́Προοπτική Ζωής ́ ́